Kışlık yiyecekler olarak adlandırılan hazırlıkların aslında geleneksel söylem olmasından başka bir anlamı yoktur. Çünkü bazı kış sebzeleri de, yazın yenmek üzere dondurulabiliyor. Ya da hiç kış olmayan yerlerde her mevsim bu tür yiyecekleri tüketmek de mümkün. Dolayısıyla geniş bir yelpazesi olan “kış yiyecekleri” söylemini mevsim dışı yiyecek hazırlığı demek daha doğru olabilir.
Bu hazırlıkları gereksiz uğraş, boşa giden zaman gibi gereksiz görmek de mümkün. Bana göre ise yapmak için bir çok neden var. Birincisi, mevsimi dışında, olabildiğince sağlıklı gıdaları kendi lezzetiyle tüketmek. İkincisi, üretim yapma hazzını yaşamak. Üçüncüsü, elimin altında her an her şeyi yapacak malzemeleri bulundurma imkanı. Dördüncüsü, “emeklilik” boş zamanımı keyif aldığım bir işte harcamak. Ve beşincisi, mutfak merakı; bunun nedenleri ayrı bir yazı konusu. Velhasıl temiz yapıldığı, doğru korunduğu, kullanma aşamasında gerekli kontrol yapıldığı sürece yapılmasında fayda var. Hele bu ürünlerin en azından bir kısmını kendi toprağınızda yetiştirme imkanı varsa bu daha da sağlıklı bir durum.
Bu yazımızda kendi yaptığım hazırlıkları esas alarak, bu yiyeceklerin kategorilerini ve kullanım yerlerini özetlemek istiyorum.
KONSERVELER:
Domates suyu: Makarna, bazı yoğurtlular, pazı, ıspanak, semiz otu gibi ot yemeklerinde, pırasa da, biber olmaması gereken bazı fırın soslarında, dolma içi hazırlamada, çorbalar başta olmak üzere domatesin yakışacağı her yerde kullanmak mümkün. Domates suyu yemeklere kullanılacak salçayı da azalttığı gibi, lezzetini de değiştiriyor.
Domates-biber (menemen): Soğanlı veya soğansız her türlü yemekte ve makarnada, kuru fasulye, nohut, türlü, güveç gibi her türlü etli/etsiz yemeklerde, sebzeli bulgur pilavında ve tabii menemende kullanmak mümkün.
Közlenmiş Biber-Domates sosu: İçinde az miktarda yine közlenmiş patlıcan da olan bu sosu, çeşitli baharatlarla besleyerek, meze, kahvaltılık sosu olarak ve sade makarna üzerine hazır sos olarak kullanmak mümkün. Özellikle bahçe domatesinin olmadığı aylarda, lezzetli bir iştah açıcı.
SALAMURALAR:
Her türlü turşunun k
ullanım alanını açıklamaya gerek duymuyorum.
Domates-Biber salamurası: Akşam yemeklerinde her türlü yemeğin yanında hem salata, hem turşu ihtiyacını fazlasıyla karşılar. Bunun yanında, iyi bir rakı mezesi ve sert kahvaltıyı sevenler sabahları da sofralarında bulundurabilirler.
Yoğurtlu Semiz Otu: Daha önce ayrıntılı tarifini de verdiğim bu karışımda, sirke, sarımsak gibi malzemeler olmamasına rağmen, yoğurtla ve acıyla salamura olup, biraz taze yoğurt takviyesiyle cacık ve meze olarak tüketmek mümkün (bkz: Yoğurtlu semiz otu mezesi).
KURUTULMUŞ YİYECEKLER:
Sivri biber: Her türlü yemekte, kızartılarak yoğurtlusu yapılabilir ve kuru haliyle yemek yanında tüketilebilir.
Kekik-Nane-Reyhan: Kekik ve nane yaygın olarak bir çok yemek, salata ve soslarda, et terbiyesinde yaygın olarak kullandığı için yazmaya gerek görmüyorum. Ama reyhan kurusunun hak ettiği kadar kullanılmadığı düşünüyorum: İnce kıyım çoban salatası (bkz: http://www.fikiryuce.com/mangal-sonduren-salatasi/ ), patates salatası, et haşlamalar, sade bulgur pilavı, içli köfte harcı, ayran aşı gibi bir çok yerde kullanılabilir. El altında bulundurup, farklı yemeklerde denemekte fayda vardır.
Elma kurusu: Ben sadece elma kuruttum. Ama şeftali, kayısı, kara üzüm ve erik kurutmak da mümkün. Tazesinin olduğu ya da olmadığı mevsimlerde, unlu, şekerli tatlılar yerine tüketmenin sağlıklı beslenmek için iyi bir yol olduğunu düşünüyorum.
DONDURULMUŞ YİYECEKLER:
Semiz Otu-Ispanak-Pazı: Biraz haşlanarak dondurulmuş bu tür otları, tazeyken yapılan her türlü pişirmeli yemekte aynı 
şekilde kullanılabilir.
Bamya: Yine biraz haşlanarak donduruldaktan sonra, kızartılarak yapılan, yoğurtlu bamya mezesinde çok iyi sonuç alınıyor (bkz: Artık bamyayı seviyorum yemeği).
Hıyar: Cacık yapar gibi rendeleyip, dondurduktan sonra, istediğiniz zaman çıkartıp cacık yapabilirsiniz (bkz: http://www.fikiryuce.com/cacigin-tadi-tarife-dahildir/ ).
Börülce-Fasulye: Tam haşlayıp dondurduktan sonra, tazesiyle yapılan her türlü yemeği yapabilirsiniz. Özellikle börülce salatası gayet lezzetli oluyor.
Taze Barbunya: İçlerini çıkartıp olduğu gibi dondurulabilir. Zeytin yağlı barbunya veya başka yemekleri yapılabilir.
Közlenmiş Patlıcan: Közleyip, temizledikten sonra dondurulabiliyor. İstediğiniz zaman çıkartıp, yoğurtlusu dahil çeşitli mezelerde kullanılabilir.
NAR EKŞİSİ:
Bu sene yapmak için henüz erken. Önceki iki sene yaptım. Narların taneleri ayıklanıp, suyu çıkartıldıktan sonra uzun süre kaynatılıp neredeyse konsantre yapılıp, cam şişelerde saklanıyor. Her türlü salata, kısır, çiğ köfte gibi bulgurlu mezelerde, soğan kebabında ve ekşiliğe ihtiyacı olan yemeklerde kullanılıyor.
Henüz yapmadığım ama bildiğim kadarıyla, taze fasulyenin konservesi, kapya biberin közlenmiş salamurası, dolmalık biberin, patlıcanın, fasulyenin, domatesin kurutulmuşu ve neredeyse her sebzeyi haşlayarak ya da taze olarak dondurmak mümkün. Reçel konusuna hiç ayrıntılı girmiyorum. İki senedir yaptığım böğürtlen reçelinin yanında, artık, frenk inciri ve acı biber gibi, “bunlardan da reçel olur mu” denilen meyve ve sebzelerin bile reçeli yapılıyor. Yani yeter ki uğraşmak isteyelim. Bunun için ne bağa bahçeye ihtiyaç var ne de köyde yaşamaya. Sadece istemek gerekiyor.
Ürününüz bol, yiyecekleriniz sağlıklı ve afiyet olsun.
Ağustos 2017